Diëten is een groot onderdeel van onze cultuur geworden. Het ideaalbeeld is hoe slanker, hoe beter. Overal worden we geconfronteerd met wondermiddeltjes om dat extra vet toch maar kwijt te raken. Tenminste, dat belooft de dieetindustrie ons. In dit artikel maak ik duidelijk waarom we als maatschappij zo geobsedeerd zijn door gewicht. En dat de link tussen dik zijn en gezondheid lang niet zo simpel is als we vaak denken. We focussen ons zo op een verkeerd beeld van hoe een gezond lichaam eruitziet dat we mentale gezondheid compleet lijken te negeren.
Gevoelig onderwerp
Gewicht is een heel gevoelig punt voor vrijwel iedereen. Wanneer je op straat de gemiddelde persoon om zijn of haar gewicht zou vragen, zal je vaak geen antwoord krijgen. En wanneer je wel een antwoord krijgt, wordt de waarheid vaak een klein beetje verdraaid. Vooral bij vrouwen is gewicht een enorm gevoelig onderwerp. De weegschaal is voor heel veel mensen een soort vijand. Ook merk ik bij mijn eigen cliënten vaak dat ze opzien tegen weegmomenten.
Disclaimer: Ik gebruik in dit artikel de woorden 'dik' en 'dun'. Voor sommigen kunnen deze woorden wellicht als hard of ongefilterd overkomen. Later in dit artikel zal ik ook bespreken waarom het voor veel mensen als beledigend kan voelen om met 'dik' aangesproken te worden en hoe dat in onze maatschappij verweven is. Weet dat er voor mij geen waardeoordeel achter de woorden 'dik' en 'dun' zit.
Gewicht zegt niet alles
Als je een te hoog gewicht hebt, is de kans op verschillende aandoeningen groter. Ik heb het dan bijvoorbeeld over diabetes, een hoog cholesterol, hoge bloeddruk, andere hart- en vaatziekten en zelfs verschillende soorten kanker. Overgewicht is daarnaast belastend voor je gewrichten, waardoor gewrichtsklachten vaker voorkomen, evenals bijvoorbeeld rugklachten. Ook is bewegen lastiger, waardoor je sneller buiten adem raakt en je conditie achteruit kan gaan. Kortom, veel redenen om te streven naar een gezond gewicht en daar sta ik dan ook echt achter. Dit betekent echter niet dat wanneer je dun bent of een 'gezond' gewicht hebt, maar wel een ongezonde leefstijl hanteert, je geen risico loopt op bepaalde ziektes en aandoeningen.
Lichaamsgewicht zegt lang niet altijd iets over je gezondheid. Iemand met en verhoogd BMI, oftewel overgewicht, kan veel gezonder zijn dan iemand met een 'gezond' gewicht. Mensen met overgewicht hebben soms een gevarieerd en voedzaam voedingspatroon, alleen snoepen ze daarnaast iets te veel. Naar mijn idee is dit altijd nog gezonder dan een 'gezond' gewicht hebben, terwijl je te weinig en niet-voedzame producten eet of hele ongezonde keuzes maakt. Ook kunnen mensen die te dik zijn, evengoed heel fit zijn. Zelfs fitter dan een persoon met een 'gezond' gewicht. Als jij veel sport, verbetert je conditie. Hierdoor voel je je fitter en houd je dagelijkse activiteiten langer vol. Iemand met overgewicht die veel sport, kan hierdoor een goed uithoudingsvermogen hebben. Daarnaast kun je niet aan iemands gewicht of uiterlijk zien hoe het met een persoon van binnen gaat. Een dik persoon kan een stuk gelukkiger zijn dan een dun persoon. Mentale gezondheid is een enorm groot onderdeel van gezond zijn.
Ondanks dat het cijfertje op de weegschaal dus niet veel zegt over jouw (mentale) gezondheid, raad ik mijn cliënten toch aan om af en toe op de weegschaal te stappen. Puur om even te checken of je goed bezig bent en je kunt het getal op de weegschaal voor je laten werken als motivatie. Gebruik de weegschaal als vriend in plaats van vijand.
Maatschappelijke vooroordelen
De maatschappelijke vooroordelen rond gewicht hebben een gigantische invloed op het zelfbeeld van veel mensen. Die vooroordelen sijpelen door in het bewustzijn van iedereen en beïnvloeden hoe we ons gedragen tegenover elkaar. Het is interessant om te kijken naar de verschillende vooroordelen die verbonden zijn aan de woorden ‘dik’ en ‘dun.’ Bepaalde eigenschappen worden gekoppeld aan mensen die te ‘dik’ of te ‘dun’ zijn. Zo zou een dik persoon vaak lui, laks, gemakzuchtig, dom, ongezond en onverzorgd zijn. Het woord ‘dun’ lijkt binnen onze maatschappij minder negatief van aard te zijn. Hier hangen eerder positieve eigenschappen aan vast. Naar mijn mening zouden we dik en dun moeten gebruiken als objectieve kenmerken van een persoon, zonder daar een waardeoordeel aan te hangen. Want zoals we eerder al zagen zegt jouw gewicht vaak enorm weinig over jou als persoon en ook lang niet alles over jouw gezondheid.
De druk om slank te zijn
Slanke modellen staan op de covers van magazines en spelen de hoofdrol in modecampagnes. Ondanks de toenemende tegenbewegingen is het ideaalbeeld binnen onze maatschappij momenteel nog steeds dun zijn. De druk om slank te zijn is daardoor enorm. Ruim de helft van de Nederlanders ervaart deze sociale druk en dan voornamelijk vrouwen. Uit onderzoek blijkt dat 79% van alle vrouwen in Nederland het gevoel heeft dat ze slank moeten zijn. Dit zorgt ervoor dat vrouwen met grote regelmaat producten laten staan die ze eigenlijk heel graag eten maar waarvan ze denken dat ze er dik van worden zoals bijvoorbeeld brood en pasta. Ook zien we nog steeds heel vaak dat mensen op een ongezonde manier gaan afvallen en diëten.
Een gezonde leefstijl
Naar mijn mening zouden we ons moeten richten op een gezonde leefstijl in plaats van op het getal op de weegschaal. Gezond zijn staat iedereen anders. Daarnaast moeten we onze mentale gezondheid niet vergeten. Focussen op een lichaam dat voor jou onhaalbaar is doet mentaal nooit goed. Ieder lichaam is anders. Iemands skelet kan smaller of breder gebouwd zijn. Voor veel vrouwen is het daarom onmogelijk om het lichaam van een model te krijgen, simpelweg omdat jouw lichaamsbouw niet overeenkomt met die van het model.
Focus je dus op gezondheid in plaats van op het gewicht op de weegschaal. Het gewicht is een weinigzeggend getal. Het hebben van een goede gezondheid is daarentegen alles! Je voelt je energiek, zit lekker in je vel (zelfs al zit je niet op je streefgewicht), je kunt genieten van meer dingen, je voelt je in balans, je hebt een goede weerstand, je voelt je krachtig, en dit allemaal zowel fysiek als mentaal. Dat heeft toch veel meer waarde dan het getal op de weegschaal? Wanneer je wilt afvallen, let dan op gezonde keuzes maken in plaats van weinig eten. Door keuzes te maken die goed zijn voor je lichaam volgt het gewichtsverlies vaak vanzelf. Een mooie bijkomstigheid, maar niet het doel.
Conclusie
Weet dat je lichaam nooit het belangrijkste aan je is. Jouw eigenschappen, gezondheid, talenten en acties bepalen wie je bent, niet je gewicht. Gewicht is en blijft een getal en jij bent zoveel meer dan dat. Onze maatschappij lijkt af en toe wel geobsedeerd door het slanke schoonheidsideaal en mensen die daar niet in passen, worden aan de kant geschoven. Dit moet in mijn ogen anders. Behandel mensen zoals jij behandeld zou willen worden.
Ik weet dat het moeilijk is om aangeleerd gedrag om te keren. Het kan dus zo zijn dat ook na het lezen van dit artikel je eerste (negatieve) aannames over een persoon gewoon weer naar boven komen. Maar wees bewust van dit vooroordeel en probeer je vervolgens te beseffen dat je eigenlijk niks weet over iemand als persoon en ook niks over de staat van zijn of haar gezondheid. Onthoud goed dat een dun lijf niet per definitie gelijk staat aan een gezond lijf en een dik lijf niet per definitie gelijk staat aan een ongezond lijf. Probeer een persoon dus niet te beoordelen op basis van alleen uiterlijke kenmerken.
Ik wil je als advies meegeven: beweeg meerdere keren per week en eet gezond met af en toe ruimte voor ongezondere producten. Geef jezelf en je lichaam wat het verdient. Gun jezelf het beste en neem verantwoordelijkheid voor de keuzes die je maakt, gezond en ongezond. Als je dit doet, dan kun je jezelf recht in de spiegel aankijken en trots zijn op je gewicht, welk getal de weegschaal ook geeft. Vergelijk jezelf niet met een ander, want jij en jouw lichaam zijn uniek.
Hoe denk jij over dit onderwerp? Laat het me weten.
Auteur: Gerdy Beelen, Gezondheidswetenschapper en Voedingsdeskundige
Reactie plaatsen
Reacties